Τι θα επισκεφθείτε:
-Το Αρχαιολογικό Μουσείο και τους αρχαιολογικούς χώρους (αρχαία πόλη και Νεκρόπολη). Το Μουσείου είναι ανοιχτή κάθε μέρα 8:00-3:00, εκτός από τη Δευτέρα. Για να επισκεφθείτε τον χώρο (1,5 χλμ. βόρεια της σύγχρονης Αιανής) πρέπει να ειδοποιήσετε από πριν τον φύλακα για να σας συνοδέψει.
-Τις βυζαντινές και μεταβυζαντινές εκκλησίες:
Η Κοίμηση της Θεοτόκου (11ος αιώνας) βρίσκεται στο κέντρο της πλατείας, σώζεται σε αρκετά καλή κατάσταση, παρουσιάζει ενδιαφέρουσα αρχιτεκτονική και τοιχογραφίες. Ο Ταξιάρχης Μιχαήλ (1549) και ο ΑγίουΝικόλαος (1552) βρίσκονται στην έξοδο της Αιανής προς τη Λάρισα. 2 χλμ. δυτικά του χωριού βρίσκονται συγκεντρωμένοι σε μία πανέμορφη τοποθεσία οι ναοί του Αγίου Δημήτριου (11ος-12ος αιώνας), Αγίου Νέστορος (16ος αιώνας) και των Αγίων Αναργύρων (16ος – 17ος αιώνας).
Πότε να επισκεφθείτε την Αιανή:
ΚΑΛΑΝΤΑΡΙ
Αγίου Αντωνίου, 17 Ιανουαρίου, Καβαλάρηδες του Αη Νικάνορα.
Από τα σημαντικότερα θρησκευτικά έθιμα στην Αιανή. Ανήμερα του Αγίου Αντωνίου οι έφιπποι Αιανιώτες συγκεντρώνονται από νωρίς το πρωί στην κεντρική πλατεία του χωριού. Εκεί, αφού συγκεντρωθούν οι λειτουργιές τα τάματα και το λάδι για τον Άγιο και τους μοναχούς, ξεκινούν έφιπποι την πορεία προς το μοναστήρι του Αγίου Νικάνορα (Ζάμπορντας). Μετά από μία καταπληκτική διαδρομή συνολικού μήκους περίπου 35 χιλιομέτρων στο φαράγγι του Αλιάκμονα φτάνουν στο μοναστήρι, όπου το πρωί γίνεται θεία Λειτουργία και αμέσως μετά επισκέπτονται τα Ασκηταριά. Την επόμενη μέρα ευλογούνται από τον ηγούμενο, παραλαμβάνουν τα οστά του Αγίου σε ειδική θήκη και επιστρέφουν στην Αιανή. Στην είσοδο του χωριού τους περιμένουν οι κάτοικοι του χωριού. Ο νεότερος καβαλάρης ή αυτός που πρόκειται σύντομα να καταταγεί στο στρατό, παραδίδει την θήκη στον ιερέα, ο οποίος τους ευλογεί και φροντίζει πλέον, ώστε τα οστά του Αγίου να φιλοξενηθούν σε σπίτια των πιστών της Αιανής.
Αποκριές – Φανοί
Από την Τσικνοπέμπτη αρχίζει στις γειτονιές το άναμμα των Φανών, οι οποίοι πληθαίνουν όσο πλησιάζει η τελευταία Κυριακή της Αποκριάς. Οι Αιανιώτες διακρίνονται για την εφευρετικότητά τους στα αυτοσχέδια τραγούδια και στα «τσουχτερά» λεκτικά πειράγματα, τα οποία συνοδεύονται πάντα και από τα παραδοσιακά τοπικά τραγούδια και μουσική. Οι Φανοί συγκεντρώνουν το ενδιαφέρον του κόσμου, το κρασί και τα ψητά συνυπάρχουν με το κέφι και το αυθεντικό χιούμορ, με αποτέλεσμα το γλέντι να κρατά μέχρι τα ξημερώματα.
Τα τελευταία χρόνια οι Φανοί ανταγωνίζονται στην προσφορά διασκέδασης και είναι δύσκολο να ξεχωρίσει κανείς ποιος είναι ο καλύτερος. Άλλωστε κάθε βράδυ αναλαμβάνει τα σκήπτρα και άλλος με τη σειρά ανάμματος από γειτονιά σε γειτονιά. Το μεσημέρι της τελευταίας Κυριακής οργανώνεται παρέλαση αρμάτων και μασκαρεμένων στους κεντρικούς δρόμους του χωριού.
Λαζαρίνες
Οι Λαζαρίνες αποτελούν ίσως το γνωστότερο από τα έθιμα της Αιανής. Σχετίζεται με την αναγέννηση της φύσης και επομένως της ζωής και έχει τις ρίζες του σε αρχαία έθιμα, τα οποία επιβίωσαν και στο χριστιανικό κόσμο, καθώς συνδέθηκαν με την ανάσταση του Λαζάρου.
Οι εκδηλώσεις αρχίζουν από την παραμονή της γιορτής του Λαζάρου και ολοκληρώνονται την Κυριακή των Βαΐων. Οκτώ μέρες πριν τη γιορτή τα κορίτσια από κάθε γειτονιά συγκροτούν κατά ηλικία την παρέα τους, το «μπλίκι» καθορίζουν τα κονάκια τους, πηδούν μια αναποδογυρισμένη γάστρα, μέσα στην οποία βάζουν ένα κλούβιο αυγό και ένα λάπατο, για να είναι σιδερένιες στην υγεία τους όλο το χρόνο κι ετοιμάζουν τις καλές φορεσιές τους, οι οποίες είναι διαφορετικές για κάθε ηλικία.
Την παραμονή και ανήμερα της γιορτής του Λαζάρου, ντυμένες με τις τοπικές φορεσιές και με λουλούδινα στεφάνια στο κεφάλι, επισκέπτονται τη βυζαντινή εκκλησία της Παναγίας στο κέντρο της Αιανής και αφού προσκυνήσουν την εικόνα του Χριστού, στήνουν τον πρώτο χορό στη κεντρική πλατεία. Αμέσως μετά επισκέπτονται με τραγούδια όλα τα σπίτια του χωριού, για να επιστρέψουν στην πλατεία, όπου στήνουν τον τρανό χορό, τον «τσιντσιρό», ο οποίος διαρκεί έως το σούρουπο και τον παρακολουθούν όλοι. Ο χορός επαναλαμβάνεται και την επόμενη μέρα (Κυριακή των Βαΐων) αμέσως μετά τη Θεία Λειτουργία με την συμμετοχή όλων των γυναικών της Αιανής.
Αγίου Πνεύματος, Πανηγύρι Αιανής.
Κατά την διάρκεια του πανηγυριού την παράσταση κλέβουν τα τοπικά παραδοσιακά μουσικά και χορευτικά σχήματα και κυρίως οι ντόπιοι οργανοπαίκτες. Το κλαρίνο έχει την τιμητική του και η Αιανή είναι πατρίδα μερικών από τους γνωστότερους καλλιτεχνών της περιοχής. Τα χορευτικά σχήματα, κυρίως από νέα παιδιά, συμμετέχουν στις εκδηλώσεις με τους εντυπωσιακούς χορούς της περιοχής. Τα τελευταία χρόνια κοντά στα παραδοσιακά σχήματα έχουν αναπτυχθεί και άλλα συγκροτήματα νέων με διευρυμένο ρεπερτόριο από το έντεχνο και λαϊκό τραγούδι. Οι περισσότερες από αυτές τις νεανικές μπάντες έχουν αποδειχθεί ανθεκτικές στο χρόνο, αγαπήθηκαν από τη τοπική κοινωνία και εμφανίζονται συχνά στα νεανικά και μη στέκια της Αιανής.
Παραμονή Πρωτοχρονιάς, Καμήλα
Λέγεται ότι το έθιμο της Καμήλας είναι σχετικά πρόσφατο στην Αιανή καθώς άρχισε να γίνεται κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1950.
ΣΥΝΤΟΜΟΣ ΟΔΗΓΟΣ ΓΙΑ ΤΟΝ ΕΠΙΣΚΕΠΤΗ
Χρήσιμα τηλέφωνα:
Δημοτική Κοινότητα: 2461352106/7.
Ιατρείο: 24610-98201, Αρχαιολογικό Μουσείο: 24610-98800/1, 98551.
Συγκοινωνία.
Με ιδιωτικό μέσο:
α) Για όσους έρχονται από την Αθήνα εξυπηρετεί ο δρόμος μέσω Ελασσόνας και Σαραντάπορου (Αθήνα-Αιανή=5-6ώρες), ενώ οι επισκέπτες από την βόρεια Ελλάδα φθάνουν μέσω Κοζάνης.
β) Η διαδρομή από τη Θεσσαλονίκη διαρκεί 2-2:30 ώρες μέσω Βέροιας.
Με υπεραστικό λεωφορείο:
α) Από την Αθήνα, δύο δρομολόγια καθημερινά.
β) Από την Κοζάνη, δρομολόγια του ΚΤΕΛ καθημερινά (6:30, 8:00, 10:00, 12:45, 14:30, 15:45, 18:00, 20:00 – τις Κυριακές τα δρομολόγια μειώνονται ανάλογα με την εποχή).
γ) Με ταξί από την Κοζάνη (25 ευρώ, περίπου).
Με αεροπλάνο:
Από την Αθήνα για την Κοζάνη, καθημερινές πτήσεις εκτός από Τρίτη και Πέμπτη.
Υπηρεσίες για την εξυπηρέτηση του κοινού:
Ταχυδρομείο, Αγροτικό Ιατρείο, Φαρμακείο.
Φαγητό-Διασκέδαση-Αναψυχή:
-Η Αιανή φημίζεται ιδιαίτερα για τις ψησταριές της, όπου προσφέρεται εξαιρετικό ψητό, κοκκορέτσι και κεμπάπ. Υπάρχουν εστιατόρια, καφετέριες-pub.
-Για τους φανατικούς ψαράδες προσφέρονται οι όχθες του Αλιάκμονα και ειδικά ορισμένα σημεία πριν από την γέφυρα του Ρυμνίου.
-Για περιπάτους και πικ-νικ συνιστούμε τον πευκόφυτο λόφο του Αγίου Κωνσταντίνου με εξαιρετική θέα προς τον Αλιάκμονα και την περιοχή του Αγίου Δημητρίου κάτω από τον ίσκιο αιωνόβιων βελανιδιών, δίπλα στις βυζαντινές εκκλησίες, καθώς και τη Γιαννούκα Βρύση προς τους αρχαιολογικούς χώρους, αλλά και τον περιβάλλοντα χώρο του Αρχαιολογικού Μουσείου.