Από τις 27 Νοεμβρίου έως τις 6 Δεκεμβρίου 2009 μετέβην με ομάδα τεσσάρων ατόμων στην Αμερική, όπου, πέραν των ομιλιών, οργανώσαμε μόνιμη έκθεση με θέμα «Αιανή και Άνω Μακεδονία: Ιστορία και Αρχαιότητες» στο Bristol του Connecticut και στο εκεί μικρό Ελληνικό Μουσείο. Έχει ιδρυθεί χάρη στις ενέργειες του Προέδρου της Ελληνικής Εταιρείας ΠΑΙΔΕΙΑ, κ. Ηλία Τομάζου, ο οποίος πέτυχε την παραχώρηση χρήσης χώρου εντός του Κέντρου Τεχνών και Πολιτισμού του Bristol, καθώς και γενναιόδωρη χορηγία από μέρους της Πολιτείας του Κοννέκτικατ για να χτίσει και να διαμορφώσει το οίκημα. Η συμβολή μας στη λειτουργία του μικρού Ελληνικού Μουσείου υπήρξε καθοριστική. Γνωρίζουμε ότι ένα Μουσείο αποτελεί κιβωτό της συλλογικής μνήμης, ενισχύει την αυτογνωσία και την εθνική αυτοσυνειδησία. Μπορεί να προσφέρει εκπαίδευση μέσω της αρχαιολογικής παιδείας, με την οποία οι νέοι εξοικειώνονται με την ιστορία και την πολιτιστική κληρονομιά. Πρέπει να έχουμε υπόψη μας ότι οι αρχαιότητες αποτελούν παγκόσμια πολιτιστική κληρονομιά με την έννοια ότι δεν ανήκουν μόνο στους Έλληνες. Ένα Μουσείο αποτελεί μια παγκόσμια πολιτιστική τράπεζα και πρέπει να λειτουργεί ως ζωντανό κύτταρο, ως πνευματικό ίδρυμα. Οι επισκέπτες του επικοινωνούν συλλογικά με την ομορφιά και τη γνώση, επικοινωνούν με το ιστορικό παρελθόν.
Η έκθεση, την οποία πραγματοποιήσαμε στο χώρο του Μουσείου και εγκαινιάστηκε στις 6-12-2009, είναι αποτέλεσμα των μακροχρόνιων στενών επαφών και σχέσεων της Ελληνικής Εταιρείας ΠΑΙΔΕΙΑ με το Μουσείο Αιανής, ενώ πρέπει να σημειωθεί ότι ιδιαίτεροι είναι και οι δεσμοί της πόλης του Bristol με την Κοζάνη, δεδομένου ότι έχουν αδελφοποιηθεί. Το Μουσείο Ελληνικού Πολιτισμού στο Bristol είναι κατασκευασμένο σε μεγάλο βαθμό από πωρόλιθο και φέρει πλαστική διακόσμηση στην πρόσοψη και σε τμήματα του εσωτερικού, που παραπέμπει σε αρχαίο Ελληνικό ναό. Πρόκειται για ένα ορθογώνιο χώρο 9,45x 4,26 μ., του οποίου οι στενόμακρες πλευρές φέρουν ψευδοκίονες και κόγχες ακολουθώντας πρότυπα της αρχαίας αρχιτεκτονικής. Στο χώρο αυτό δόθηκε η δυνατότητα να αναπαράγουμε, στην ουσία, σε μικρογραφία, μέρος του Αρχαιολογικού Μουσείου της Αιανής με τη βοήθεια επιτοίχιων ενημερωτικών πινακίδων του εδώ εκθεσιακού χώρου, προσαρμοσμένων, φυσικά, στις απαιτήσεις του χώρου και στις ανάγκες του κοινού, στο οποίο απευθύνεται η Έκθεση. Τα κείμενα των ενημερωτικών πινακίδων απευθύνονται τόσο σε ελληνόφωνο όσο και αγγλόφωνο κοινό, καθώς στόχος είναι η επίσκεψη στο χώρο μαθητών και φοιτητών των σχολείων και Πανεπιστημίων της ευρύτερης περιοχής.
Τις ενημερωτικές πινακίδες κλήθηκαν να συμπληρώσουν εκμαγεία αρχαιοτήτων προερχόμενα τόσο από την Αιανή όσο και από τη Μακεδονία εν γένει. Από τα συνολικά δεκαέξι (16) εκμαγεία που εκτίθενται στο χώρο, τα έντεκα αποτελούν δωρεά του Συλλόγου «Φίλοι Μουσείου και Αρχαιοτήτων Αιανής», ο οποίος χρηματοδότησε την αγορά και την αποστολή τους στην Αμερική.
Η Έκθεση στο Μουσείο του Bristol αποτελείται από εννιά (9), συνολικά, ενότητες, προκειμένου ο επισκέπτης να σχηματίζει μια συνολική εικόνα για την ιστορία και τον πολιτισμό της Άνω Μακεδονίας και της Αιανής ειδικότερα. Στην πρόσοψη του Μουσείου τοποθετήθηκαν ενημερωτικές πινακίδες με χάρτη και πληροφορίες για τη Μακεδονία και τον Νομό Κοζάνης, ενώ στο εσωτερικό, ακολουθώντας κανείς δεξιόστροφη πορεία, μπορεί να δει τις εννέα ενότητες, ως εξής:
Ενότητα Α: Αιανή και Άνω Μακεδονία. Ιστορική ταυτότητα / Ελιωτικός βασιλικός Οίκος.
Ενότητα Β: Εποχή Χαλκού –Μυκηναίοι και Δωριείς.
Ενότητα Γ: Αρχαία Πόλη.
Ενότητα Δ: Δημόσιος και Ιδιωτικός Βίος.
Ενότητα Ε: Εκμαγεία :Δίας (Δίον) – Νίκη (Αιανή) – Αλέξανδρος (Πέλλα).
Ενότητα ΣΤ: Γλυπτική.
Ενότητα Ζ: Λατρεία / Νεκροταφεία.
Ενότητα Η: Βασιλική Νεκρόπολη.
Ενότητα Θ: Ενδυμασία / Αθλητισμός στην Αρχαιότητα.
Θεωρήσαμε βέβαιο ότι το παράδειγμα του Bristol μπορούσε να επαναληφθεί και σε άλλες πόλεις των ΗΠΑ, δηλαδή να ιδρυθούν μικρά Ελληνικά Μουσεία μέσα σε μεγαλύτερα, όπως, επίσης, εντός πανεπιστημιακών χώρων. Έτσι το 2011-2012 με όμοια θεματολογία στήθηκε πιο εμπλουτισμένη έκθεση στο οίκημα της Ελληνικής Εταιρείας ΠΑΙΔΕΙΑ εντός του Campus του Πανεπιστημίου (Storrs, Connecticut, U.S.A), όπου έχει κτιστεί και αρχαίο θέατρο, ενώ το ίδιο επαναλάβαμε το 2010 στο «Αλεξάνδρειο», κτήριο των ομογενών στο Λιτόχωρο Πιερίας. Αποδέκτες της έκθεσης είναι κυρίως μαθητές και φοιτητές από την Αμερική, οι οποίοι διαμένουν περιοδικά στο «Αλεξάνδρειο» και θεωρήθηκε χρήσιμο να γνωρίσουν την ιστορία της Μακεδονίας μέσα από τις εικονιζόμενες αρχαιότητες, σχετικό ενημερωτικό φυλλάδιο και προβολή υλικού.
Ηλίας Τομάζος – ΠΡΟΕΔΡΟΣ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ «ΠΑΙΔΕΙΑ», ΚΟΝΕΚΤΙΚΑΤ ΗΠΑ – ΣΥΝΤΟΜΟ ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ
Γεννήθηκε στη Ρόδο, όπου ολοκλήρωσε την υποχρεωτική εκπαίδευση και το Λύκειο. Συνέχισε τις πτυχιακές του σπουδές στη Πολυτεχνική Σχολή του Πανεπιστημίου του Κονέκτικατ των Ηνωμένων Πολιτειών, όπου και αποφοίτησε. Από πολύ νωρίς ασχολήθηκε με τα θέματα του Απόδημου Ελληνισμού και άρχισε να καταλαμβάνει καίριες Διοικητικές θέσεις στα Συμβούλια των Αποδήμων.
Οργάνωσε την Ενορία του Αγίου Δημητρίου στο Μπρίστολ και άρχισε να παραδίδει μαθήματα Ελληνικών, ίδρυσε Ελληνική βιβλιοθήκη και ενίσχυσε το πρόγραμμα των Ελληνικών και με άλλους καθηγητές.
Στο Μπρίστολ, όπου διέμεινε, υπήρχε μεγάλη κοινότητα Κοζανιτών, με την οποία ήρθε σε επαφή και στην ουσία λειτούργησε ως μέλος της. Αυτό είχε ως συνέπεια να γεννηθεί η ιδέα για ένα Παγκόσμιο Συνέδριο Απόδημων Κοζανιτών, το οποίο πραγματοποιήθηκε τρεις φορές στη Κοζάνη.
Δημιούργησε την Ελληνική Εταιρεία «ΠΑΙΔΕΙΑ» με σκοπό την προώθηση της Ελληνικής παιδείας και γλώσσας σε Έλληνες δεύτερης, τρίτης και, πλέον, τέταρτης, γενιάς της Αμερικής, οι οποίοι δεν διδάσκονταν τα Ελληνικά στο σχολείο.
Η ευτυχής συγκυρία της ύπαρξης Έλληνα Αντιπρυτάνεως στο Πανεπιστήμιο του Κονέκτικατ, βοήθησε στην οργάνωση των Ελληνικών προγραμμάτων και στην παραχώρηση έκτασης στο Πανεπιστήμιο, όπου ο Ηλίας Τομάζος οργάνωσε τις εγκαταστάσεις του κέντρου «Παιδεία» με αίθουσες διδασκαλίας και βιβλιοθήκη, Εκκλησία και ένα ανοικτό θέατρο κατασκευασμένο από μάρμαρο, αντίγραφο αυτού της Επιδαύρου. Στα θυρανοίξια της Εκκλησίας και στα εγκαίνια αποστολή από το Αρχαιολογικό Μουσείο Αιανής, με επικεφαλής την αρχαιολόγο -ανασκαφέα της Αιανής και ιδρύτρια του Μουσείου- κ. Γεωργία Καραμήτρου-Μεντεσίδη, έλαβε μέρος σε Ημερίδα και παρουσιάσθηκαν οι αρχαιότητες, οι οποίες άλλαξαν την ιστορία όλης της Μακεδονίας. Τούτο έπεισε και τους πλέον σκεπτικιστές του Πανεπιστημίου Κοννέκτικατ και ενέκριναν οριστικά την παραχώρηση έκτασης και την ίδρυση θεάτρου.
Με τον καιρό οι δραστηριότητες της «Παιδείας» επεκτάθηκαν σε πολλές άλλες πολιτείες των Ηνωμένων Πολιτειών και δημιουργήθηκαν έδρες Ελληνικών Σπουδών σε πολλά Πανεπιστήμια.
Ήδη στο Ρόουντ Άιλαντ δημιουργείται ένα ακόμη τμήμα Ελληνιστικών Σπουδών και ένα δεύτερο θέατρο.
Η εμπιστοσύνη, την οποία έδειξε το Πανεπιστήμιο του Κονέκτικατ στον Ηλία Τομάζο, οδήγησε στην υλοποίηση της πρότασής του να δίνεται η δυνατότητα στους φοιτητές του Πανεπιστημίου να παρακολουθούν ένα εξάμηνο από τις σπουδές τους σε Ελληνικά Πανεπιστήμια. Έτσι κάθε χρόνο μεγάλος αριθμών φοιτητών επισκέπτονται την Ελλάδα και φοιτούν σε ελληνικά Πανεπιστήμια.
Μέρος της Εκπαίδευσης των φοιτητών των Αμερικανικών Πανεπιστημίων υπήρξε και το πρόγραμμα εκπαίδευσης στο Αρχαιολογικό Μουσείο Αιανής, το οποίο πραγματοποιήθηκε συνεχώς από το 1995 έως το 2012 με μεγάλη επιτυχία και αποδοχή από τους φοιτητές. Παράλληλα έγινε θεσμός η πραγματοποίηση του Δρόμου του Απολλοδώρου από το 2002 κατά την διάρκεια παραμονής των φοιτητών στην Αιανή, στον οποίο συμμετέχουν με ενθουσιασμό.
Το 2009 ομάδα από το Μουσείο Αιανής μετέβη στο Μπρίστολ και δημιούργησε έκθεση με ενημερωτικές πινακίδες και αντίγραφα με θέματα: την ιστορική ταυτότητα της Αιανής- Ελιμιώτιδας-Άνω Μακεδονίας, τη Θρησκεία και τα ταφικά έθιμα. Μία ενότητα αποτέλεσε και ο αθλητισμός στην περιοχή μας κατά την αρχαιότητα. Το ίδιο έγινε και το 2011-2012 στο οίκημα της Ελληνικής Εταιρείας ΠΑΙΔΕΙΑ εντός του Campus του Πανεπιστημίου του Κοννέκτικατ.
Για το έργο του ο Ηλίας Τομάζος έχει τιμηθεί τόσο στην Αμερική όσο και στην Ελλάδα και είναι επίτιμος Δημότης της Κοζάνης.
